Suïcidepreventie en suïcidale gedachten
Klik hier voor het PDF-bestand van de factsheet Suïcide en suïcidale gedachten (pdf 2mb).
Regionale cijfers Zaanstreek-Waterland in beeld
Jaarlijks overlijden in Nederland 1900 mensen aan zelfmoord en doen rond de 100.000 mensen een poging een einde aan hun leven te maken. Met deze factsheet informeren we bestuurders, beleidsmakers en professionals in Zaanstreek-Waterland over het aantal suïcides in de regio en het aantal inwoners met suïcidale gedachten. Ook vindt u hier informatie over hoe we ons samen met onze ketenpartners inzetten voor een daling van het aantal suïcides.
Aantallen
Jaarlijkse fluctuatie in het aantal suïcides
- 2017, 37 suïcides
- 2016, 39 suïcides
- 2015, 44 suïcides
- 2014, 24 suïcides
- 2013, 40 suïcides
- 2012, 29 suïcides
- 2011, 29 suïcides
Na 2015 lijkt het aantal suïcides in de regio te dalen. Wanneer we de cijfers in verhouding bekijken tot het aantal inwoners dan zien we dat het aantal suïcides stabiliseert. Dit komt overeen met de landelijke trend.
Welke kenmerken heeft de groep die overlijdt door suïcide?
Geslacht
Binnen de regio worden 2 van de 3 suïcides gepleegd door mannen. 
Leeftijd
Inwoners van middelbare leeftijd; 40 – 64 jarigen, plegen gemiddeld genomen (2011-2015) het vaakst suïcide.
Leeftijdsverdeling suïcide
- 10 t/m 39 jaar, 22%
- 40 t/m 64 jaar, 54%
- 65+ jaar, 25%
Etniciteit
Het merendeel van de inwoners in onze regio dat overlijdt door suïcide heeft een westerse achtergrond (81%). Onze regio wijkt hierin niet af in vergelijking met landelijke cijfers.
Jongeren
Landelijk is er sprake van een zorgelijke ontwikkeling omdat het aantal zelfdodingen onder jongeren is gestegen van 48 in 2016 naar 81 in 2017. Deze cijfers zijn voor onze regio niet gespecificeerd in verband met te kleine aantallen. Er is landelijk verdiepend onderzoek gestart over de vraag of deze cijfers een trend zijn over meerdere jaren, of alleen 2017. Daarnaast worden er interviews uitgevoerd met nabestaanden om meer zicht te krijgen op de achterliggende oorzaken van deze cijfers en de context beter in beeld te brengen.
Suïcidale gedachten
Percentages inwoners suïcidale gedachten
In de Gezondheidsmonitor 2016 is aan 18.000 inwoners gevraagd of zij het afgelopen jaar wel eens serieus gedacht hebben een einde te maken aan hun leven.
* In 2020 verwachten we nieuwe cijfers.
Gesprekspartners
Als inwoners praten over hun suïcidale gedachten geven zij aan dat hulpverleners goed doorgevragen.
Gesprekspartners die goed doorvragen
- Hulpverlener, 70%
- Huisarts, 46%
- Partner, 44%
- Met vriend(in), 42%
- Met iemand anders, 32%
- Familie, 29%
- Predikant/pastoor, 12%
Risicogroepen suïcidale gedachten
Geslacht
In de regio hebben net zo veel mannen als vrouwen suïcidale gedachten. 
Leeftijd
Bijna de helft van de inwoners met suïcidale gedachten is van middelbare leeftijd.
Leeftijdsverdeling suïcidale gedachten
- 19 t/m 39 jaar, 35%
- 40 t/m 64 jaar, 49%
- 65+ jaar, 16%
Werksituatie
Bij werklozen en mensen met een bijstandsuitkering komen suïcidale gedachten 3x vaker voor. Bij arbeidsongeschikten is dit bijna 3,5 zo vaak. Ook inwoners die moeite hebben met rondkomen hebben 3,5x vaker suïcidale gedachten.
Leefstijl
Rokers, zware drinkers, cannabis en harddrugs gebruikers hebben vaker suïcidale gedachten. Er is geen verschil te zien tussen mensen die wel of niet voldoende bewegen.
Eenzaamheid
- Van de inwoners die zich eenzaam voelen heeft 28% suïcidale gedachten
- Van de inwoners die zich niet eenzaam voelen heeft 2% suïcidale gedachten
Langdurig zieken
- Van de inwoners met een langdurige ziekte heeft 12% suïcidale gedachten
- Van de inwoners zonder een langdurige ziekte heeft 4% suïcidale gedachten
Samenvatting
De cijfers over suïcide laten zien dat mannen en inwoners van middelbare leeftijd een risicogroep vormen in Zaanstreek-Waterland. Dit komt overeen met de landelijke cijfers. Het blijkt dat suïcidale gedachten samenhangen met onder andere eenzaamheid, arbeidsongeschiktheid en moeite hebben met rondkomen. Literatuur toont aan dat het praten over suïcidale gedachten helpt. In Zaanstreek-Waterland praat meer dan de helft van de mensen met suïcidale gedachten hier met niemand over.
Project Suïcidepreventie Zaanstreek-Waterland 2019
Zaanstreek-Waterland zet zich in voor tijdige signalering van, en passende hulp aan, mensen met suïcidale gedachten. Sinds 2016 neemt GGD Zaanstreek-Waterland deel aan het landelijke Suïcide Preventie Netwerk (SUPRANET). SUPRANET is geïnitieerd door Stichting 113 Zelfmoordpreventie en richt zich op vier pijlers: verbeteren van ketenzorg, risicogroepen, trainen van professionals en het organiseren van publiekscampagnes. Binnen onze regio geeft de GGD hier als volgt invulling aan:
Ketenzorg
In 2019 zetten we een Meldpunt suïcidepreventie en nazorgtraject op in samenwerking met ketenpartners, waaronder de GGZ.
Risicogroepen
In het najaar van 2019 voert de GGD de Gezondheidsmonitor Jeugd uit, waarin we specifieke vragen over suïcidale gedachten bij jongeren (klas 2 en 4) opnemen. De uitkomsten hiervan volgen in 2020. Vanuit het project Suicidepreventie komt er aandacht voor LHBT-jongeren. Daarnaast inventariseren we welke trainingen en andere vormen van ondersteuning er ingezet kunnen worden voor jongeren op middelbare school.
Trainen van professionals
De GGD geeft suïcidepreventie trainingen (ook wel gatekeeperstrainingen) aan professionals sinds begin 2017. We geven de training aan: wijkteams, scholen, Straathoekwerk, thuiszorgteams, huisartsen, POH-GGZ, ervaringsdeskundigen, jeugdgezondheid, verpleegkundigen, jeugdzorg, doktersassistenten, beleidsmedewerkers, huisartsen, leerplichtambtenaren, docenten, zorgcoördinatoren, vrijwilligers, GGD.
Aantal getrainde gatekeepers
In het eerste kwartaal van 2019 zijn er al 55 professionals getraind.
Publiekscampagnes
In 2019 vragen we nog steeds aandacht voor het doorbreken van het taboe om over zelfmoord te praten, onder andere via buurt- en regiobladen. Voor actuele ontwikkelingen en achtergrondinformatie over suïcidepreventie in de regio zie: www.ggdzw.nl/zelfmoordpreventie.
